Trường hợp nào mà việc từ chối nhận di sản thừa kế không có hiệu lực pháp luật? Phần di sản thừa kế của người từ chối nhận di sản sẽ được phân chia như thế nào?
Câu hỏi:
Xin chào Nguyên Luật, ba và mẹ tôi có 3 người con gồm anh tôi, tôi và em tôi. Vào năm 2022, ba và mẹ tôi qua đời, để lại một di sản gồm nhà cửa và đất đai. Trong di chúc, ba tôi chia tài sản của mình thành ba phần bằng nhau cho cả 3 người con. Tuy nhiên, sau khi ba qua đời, anh trai của tôi quyết định từ chối nhận phần di sản của mình vì anh không muốn đối mặt với các khoản nợ mà anh tôi nợ ngân hàng. Vậy luật sư cho tôi hỏi việc anh tôi từ chối nhận di sản như thế có được không? Và phần di sản mà anh tôi từ chối hưởng sẽ được chia như thế nào? Xin cảm ơn.
Trả lời:
Nguyên Luật xin chân thành cảm ơn quý khách hàng đã tin tưởng lựa chọn và gửi câu hỏi đến chúng tôi. Sau đây, Nguyên Luật sẽ dựa trên quy định của pháp luật hiện hành để giải đáp thắc mắc giúp quý khách hàng.
Trường hợp nào thì việc từ chối nhận di sản sẽ không có hiệu lực?
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về việc từ chối nhận di sản như sau:
“1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
Điều 620. Từ chối nhận di sản
2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.”
Căn cứ theo quy định trên thì có thể thấy việc từ chối nhận di sản sẽ không có hiệu lực pháp luật nếu:
- Người từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản: Nếu người từ chối nhận di sản để tránh việc phải thanh toán các nghĩa vụ tài sản (như các khoản nợ), thì việc từ chối này không có hiệu lực pháp luật.
- Từ chối nhận di sản mà không được lập thành văn bản: Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, người thừa kế khác và người được giao nhiệm vụ phân chia di sản. Văn bản từ chối nhận di sản có thể công chứng theo yêu cầu của người từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế, giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết.
- Từ chối nhận di sản không đúng thời hạn: Theo quy định của pháp luật, văn bản từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản. Nếu sau thời hạn này mà người thừa kế mới tuyên bố từ chối, thì việc từ chối này không có hiệu lực.
Như vậy, việc anh trai bạn từ chối nhận di sản nhằm tránh đối mặt với các khoản nợ anh trai bạn mắc phải thì việc từ chối này không có hiệu lực pháp luật.
Phân chia di sản khi từ chối nhận di sản có hiệu lực
Giả sử việc từ chối nhận di sản của anh trai bạn là hợp lệ, văn bản từ chối nhận di sản có hiệu lực pháp luật thì phần di sản của anh bạn từ chối nhận sẽ được chia như sau:
Theo Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về những trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:
“1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:
Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:
a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”
Như vậy, trường hợp người thừa kế theo di chúc từ chối nhận phần di sản thừa kế của mình theo di chúc mà người mất để lại thì phần di sản thừa kế đó sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hàng thừa kế như sau:
“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”
Theo đó, những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người để lại di sản (tức là ba mẹ của bạn) sẽ được ưu tiên nhận phần di sản thừa kế mà anh của bạn đã từ chối nhận theo nội dung của di chúc. Dựa theo thông tin bạn cung cấp thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ba, mẹ bạn bao gồm:
- Người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ba bạn: Ông bà nội của bạn (nếu họ còn sống), bạn và em của bạn.
- Người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của mẹ bạn: Ông bà ngoại của bạn (nếu họ còn sống), bạn và em của bạn.
Theo đó, cần tách biệt phần di sản của ba mẹ bạn đối với phần di sản bị anh trai bạn từ chối nhận để thực hiện chia lại phần di sản đó theo quy định của pháp luật cho những người thừa kế đã nêu trên.
Tóm lại, căn cứ theo Điều 650 và 651 Bộ luật Dân sự 2015 thì nếu trong trường hợp anh trai bạn từ chối nhận di sản hợp lệ thì phần tài sản mà anh bạn từ chối nhận sẽ được chia theo thừa kế theo pháp luật.
Trên đây là phần giải đáp của Nguyên Luật thông tin đến thắc mắc của quý khách hàng. Mong rằng nội dung trên sẽ phần nào giải đáp được thắc mắc của quý khách hàng. Nếu quý khách hàng còn bất kỳ câu hỏi nào khác hoặc cần Luật sư hỗ trợ giải quyết vấn đề này vui lòng liên hệ đến Nguyên Luật qua thông tin bên dưới.
LIÊN HỆ NGUYÊN LUẬT
Với đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý tận tâm, chuyên nghiệp, hệ thống tổng đài của chúng tôi luôn phục vụ 24/24h nhằm mang đến cho khách hàng sự hỗ trợ nhanh nhất và hiệu quả nhất. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và thực hiện các dịch vụ pháp lý nhanh chóng, uy tín và hiệu quả!
- Hotline: 0931.79.92.92 (Luật sư Nguyễn Thành Trung)
- Email: luatsu@nguyenluat.com
